Jak powstaje teledysk? Ile trwa proces produkcji i montażu?
Teledysk to znacznie więcej niż obraz towarzyszący muzyce. To dzieło sztuki filmowej – jak klip do Thrillera Michaela Jacksona, łączący śmiało kino grozy i humor. Albo komentarz do kwestii społecznych – takich jak historia czarnoskórych Amerykanów, do której nawiązuje Formation Beyoncé. To także narzędzie do budowania grupy fanów, kształtowania stylu życia, subkultur i trendów, dzięki którym odbiorcy utożsamiają się z artystami. Jak powstaje teledysk i dlaczego jest nie mniej ważny od samego utworu muzycznego? Przeczytaj!
Jak przebiega proces tworzenia teledysku?
Tak jak film teledysk musi mieć producenta i reżysera – znane gwiazdy często sięgają po mistrzów fachu jak Marka Romanka (Scream Jacksona), Jerzego Skolimowskiego (Czarna Madonna Organka) czy Tomasza Bagińskiego (Małomiasteczkowy Dawida Podsiadły). Nie obejdzie się bez scenariusza, zwłaszcza gdy klip opowiada historię, lub przynajmniej koncepcji kreatywnej oraz listy ujęć, jeśli film dokumentuje pracę bądź życie artystów. Trzeba przygotować plan zdjęciowy i scenografię, aktorów i statystów. Trzeba skompletować sprzęt i zorganizować pracę. Wreszcie nakręcić ujęcia, zmontować i dopracować materiał oraz przygotować go do dystrybucji. A ponieważ premiera teledysku to duże wydarzenie, równolegle warto pomyśleć o trailerach i innych materiałach promocyjnych.
W rzeczywistości więc produkcja i montaż teledysków nie odbiegają zanadto od procesu tworzenia filmów fabularnych, dokumentalnych i reklamowych. Oczywiście różnice są spore (to np. długość filmu czy obsada), ale łączy je charakter, forma wideo i przebieg całego procesu.
Klipy muzyczne wczoraj i dziś: jak powstaje teledysk?
Teledysk narodził się w kinie: filmy muzyczne widzowie oglądali przed seansami już w latach 30. Później przemienił się w formę reklamy za sprawą klipów promujących, które wykorzystywali np. Beatlesi, Stonesi, Pink Floyd. Za pierwszy teledysk grający główną rolę w promocji utworu uchodzi klip do Bohemian Rhapsody, który zresztą wywołał boom na tę formę przekazu. W latach 80. teledyski za sprawą MTV trafiły do telewizji i zmieniły scenę muzyczną, stały się integralnymi częściami utworów. W erze internetu jeszcze zyskały na znaczeniu i trudno dziś wyobrazić sobie premierę singla, płyty bez klipu – niezależnie od rozpoznawalności artysty.
Z jednej strony teledysk wciąż przynależy do produkcji filmowej, a z drugiej próg „wejścia” do takiego projektu znacznie się obniżył – obecnie możemy nakręcić klip w stylu Scream Michaela Jacksona bez 7 milionów dolarów w budżecie.
Produkcja teledysków zaczyna się od pomysłu i scenariusza
Na etapie koncepcyjnym i kreatywnym tworzenia teledysku wszystko zaczyna się od muzyki. To ona dyktuje kierunek, w jakim podąża cały projekt. Artysta, zespół często mają już pewną wizję, którą uzupełniają pomysły reżyserów i scenarzystów.
Teledysk może być opowieścią ilustrującą treść utworu – jak w przypadku Thrillera, który jest jednocześnie krótkometrażowym filmem fabularnym. Albo, jak Formation Beyoncé, stać się rodzajem manifestu artystycznego ze społecznym czy też politycznym przesłaniem. Niektóre klipy przybierają formę dokumentu: zbierają fragmenty tras koncertowych czy codziennego życia artystów, tworząc dzięki temu określony wizerunek artystów i wzmacniając ich osobisty związek z fanami.
Fabuła teledysku ujmowana jest z reguły w scenariuszu, ale poza nim często powstają storyboardy, czyli scenopisy w postaci rysunków, na podstawie których kręci się już konkretne ujęcia. Do pomysłu i scenariusza dobiera się techniki i technologie – np. filmowanie z powietrza, wizualizacje 3D czy elementy VR i AR. Często zaangażować trzeba aktorów i statystów.
Teledysk jest dziełem produkcji filmowej, a w dodatku promuje utwór i artystę, więc w tej warstwie koncepcyjnej duże znaczenie ma charakter i oczekiwania odbiorców. Podobnie jak blockbuster lub skuteczny spot reklamowy musi na nie odpowiadać.
Światło, kamera, akcja!, czyli nagrywanie teledysków
Teledyski muzyczne powstają zwykle na planie zdjęciowym (w plenerze lub w studiu), który trzeba przygotować – do gry wkraczają scenografowie, kostiumografowie i charakteryzatorzy. A po nich reżyser, kamerzyści, oświetleniowcy czy dźwiękowcy oraz cały zespół innych specjalistów odpowiedzialnych z organizację planu i produkcję materiału. Podobnie jak inne filmy, klipy składają się z szeregu ujęć powstających według przygotowanego planu, ale bardzo rzadko w kolejności zgodną z fabułą. Czasem więc zdjęcia rozciągają się na wiele dni, tygodni, miesięcy, gdy trzeba kilkukrotnie zmienić lokalizację, poczekać na jakieś wydarzenie np. koncert lub inny event czy odpowiednie warunki.
Jeśli teledysk ma charakter dokumentalny, twórcy klipu najczęściej biorą udział w koncertach i towarzyszą artyście czy zespołowi przy pracy oraz w życiu codziennym. Wciąż jednak muszą mieć plan pożądanych ujęć według pomysłu oraz odpowiednie warunki, choćby oświetlenie, o które trzeba zadbać.
Oczywiście, tworzenie teledysków współcześnie można znacznie skrócić i ułatwić – dzięki technologii. Do złudzenia przypominające rzeczywistość wizualizacje, banki materiałów wideo i graficznych czy narzędzia generatywnej sztucznej inteligencji pozwalają stworzyć dowolną scenerię i efekty bez wychodzenia ze studia. Jest też dobry greenscreen oraz nowoczesne wirtualne studia filmowe (ekrany LED z wyświetlanym tłem), ale czasem nie ma innego wyjścia, jak ruszyć z kamerą w świat. Poza tym mamy jeszcze animacje: klipu wcale nie trzeba nagrywać, bo można go też narysować i zaanimować, tworząc świat naśladujący rzeczywisty lub zupełnie nowy.
Dlatego na pytanie, ile trwa kręcenie teledysku, nie ma jednej dobrej odpowiedzi – to może być kilka godzin lub dni (zazwyczaj), ale bywa i tak, że potrzeba wielu tygodni.
Produkcję teledysków wieńczy montaż i szlifowanie diamentu
Kolejno spośród wszystkich nagranych ujęć trzeba wybrać te najlepsze (a czasami też coś powtórzyć lub dograć) oraz zmontować je w spójną historię, a tę zgrać z utworem muzycznym. Montaż i postprodukcja materiału to najdłuższy etap pracy nad teledyskiem. Jest jak szlifowanie diamentów, którego narzędziami są korekcja kolorów, dźwięków, światła i efekty specjalne. Czasem wymaga naprawdę wiele czasu i pracy, zwłaszcza gdy ujęcia powstały na greenscreenie: trzeba go wyciąć i zamienić na właściwe tło. To na tym etapie powstają również takie smaczki jak np. elementy interaktywne (odsyłające do innych materiałów) czy VR, choć oczywiście film musi najpierw zostać nakręcony za pomocą odpowiedniego sprzętu. A zdecydowanie warto o nich pomyśleć, bo przyciągają uwagę i pogłębiają doświadczenia odbiorcy.
Na końcu specjaliści przygotowują technicznie teledysk do dystrybucji w różnych mediach, a równolegle często powstają inne materiały promocyjne jak trailer klipu, który buduje napięcie przed premierą.
Teledyski – rockowe, popowe, hip-hopowe czy też disco polo, niezależnie od gatunku muzyki – tworzą od początku do końca domy produkcyjne, takie jak nasz OSTRO. Mieliśmy przyjemność pracować z Kazikiem, Sylwią Grzeszczak, Liberem i wieloma innymi polskimi artystami. A muzyka jest naszą drugą (zaraz po filmie) wielką pasją. Jeśli więc szukasz kogoś, kto przygotuje dla Ciebie odpowiedni scenariusz, nagra, zmontuje i opracuje nieszablonowy materiał, jesteśmy – sprawdź nasze portfolio, odezwij się do nas i… zabieramy się do pracy!
FAQ:
- Ile trwa produkcja teledysku?
Nie ma jednej odpowiedzi na to pytanie: można stworzyć świetny teledysk w kilka godzin (jak zrobił to zespół Queen do utworu Bohemian Rhapsody), a czasem prace rozciągają się na wiele dni, tygodni i miesięcy. Zwykle jednak możemy zamknąć się w kilku dniach.
- Ile trwa montaż teledysku?
Wszystko zależy od jakości materiału wyjściowego, oczekiwanych efektów i sposobu nagrywania ujęć. Jeśli klip powstał na greenscreenie, etap znacznie się wydłuża, bo trzeba wyciąć i zastąpić tło. Może trwać kilka godzin, a może i wiele dni.
- Kto zajmuje się produkcją teledysków?
Obecnie produkcją teledysków zajmują się wyspecjalizowane domy produkcyjne, takie jak nasza firma OSTRO, które odpowiadają za każdy etap prac, począwszy od koncepcji i scenariusza, a skończywszy na przygotowaniu filmu do dystrybucji.